a
the speed of sound ses hızı
A/A
air to air havadan havaya
AAC army air corps havadan indirme
birlikleri
aae above aerodrom elevation havalanı üzerinde yukseklik
AAI angle of attack indicator hücüm açısı göstergesi
AAIB air accidents investigation board uçuş
kazaları araştırma birimi
aal above aerodrom level havaalanı seviyesinden yükseklik
AAM air-to-air missile havadan havaya füze
AAR air-to-air refuelling havada
yakıt ikmali
AATH automatic approach to hover helikopter
için havada asılı durmaya otomatik yaklaşma
ab initio from the
beggining en başından başlamak
abm abeam used to describe aircrafts
pozition left or right 90 degrees bir uçağın
90 derece sol veya sağında bulunan
ABN aerodrom beacon havaalanı işaret ışığı
a/c
aircraft uçak
AC altocumulus bulutları
acc altocumulus castellenaus cloud
bulutları
ACARS airborne
communications addresing and reporting sistem havadan haberleşme ve durum
bildirici sistem
ACAS airborne collision avoidance system
havada iken çarpışmayı önleyici sistem
ACC area control centre (hava sahası)
bölge control merkezi
accelerate-stop distance calculated distance for an aircraft to accelarte v1 and reject take off to
stop safely bir uçağın piste koşmaya başlayıp
v1 süratine gelip kalkıştan vazgeçtikten sonra güvenle durabileceği
mesafe
ACMS aircraft condition monitorig system
uçak durumunu kontrol ve muyane sistemi
ACR aerodrom control radar havaalanı
kontrol radarı
ACZ
aerodrom control zone havaalanı
kontrol bölgesi
a/d aerodrom havaalanı
AD airworthiness directive uçuşa
elverişlilik direktifi (uçaklar için) yetkili mercilerce setifikasyonundan
sonra o tipe ait uçakların herhangi birinde meydana gelen bir arızanın diğer tüm
uçaklarda da giderilmesi için tanınan süre ve yöntemleri içerir
ADF automatic direction finder otomatik
yön bulucu radyo alıcısı bulunan mıknatıslı aygıt non directional radio verici
istasyonuna doğru yönelerek istikamet beliritir
ADI attitude director indicator hal durum
göstergesi uçakta pitch (yunuslama) ve roll (yuvarlanma) durumunu gösteren bir
çeşit suni ufuk
ADIZ air defans identification zone hava
sahası tanımlama ve güvenlik bölgesi her ülkenin kendi sınırları boyunca
yukselen hava sahası içine giren her uçağın güvenlik gerekçesi ile kimliğinin
belirlenmesidir
ADR accident data recorder kaza verileri
kaydedecisi
ADS automotic dependence surveillance uçaklarda bulunun GPS gibi cihazlar yardımı
ile personel mudahalesi olmadan hava trafik kontrolüne durum bilgisi
aktarılması
aerodrom/airport elevation
highest point off
airports usable runway asml bir havalanının kullanımdaki pistinin deniz
seviyesinden yüksekliği havaalanı yüksekliğidir
AEW
airborne early warnig havadan erken
uyarı sistemi
AFB
air force base hava kuvvetleri üssü
AFCS automatic flight control system
otomatik uçuş kontrol sistemi bir tür gelişmiş otopilot
AFI assistant flying instructor yardımcı
uçuş öğretmeni
AFIS aerodrom flight information sistem
havaalanı uçuş bilgilendirme sistemi
AGATE advanced general
aviation transport experiment NASA tarafından yürütülen genel havacılığı
geliştirme ve yenilik çalışmaları
AFRP
aramid fibre reinforced plastik aramid iplikli güçlendirilmiş plastik
AFS aerodrom fire service havalanı
itfaiyesi
AFTN aeronautical fixed telekominications
network yerde konuşlandırılmış uçuş planı meteoroloji bilgilerini yayınlayan
iletişim havacılık iletişim ağı
AG air to ground havadan yere
agl above ground level yer seviyesinden
yükseklik
AH artificial horizon suni ufuk
AHRS attitude-heading referance system gayro ve acclelerometerden aldığı
verilerle istikamet ve durum bilgisi
veren cihaz
AI attitude indicator durum göstergesi
AIAA area of intense aerial activity yoğun
hava aktivitesi olan hava sahası (askeri)
AIC
aeronautical information circular CAA
tarafından yayınlanan havacılık geniş kapsamlı bülteni
AIP aeronautical information publication
her ülkenin kendi sivil havacılık kurumunuca basılan havacılık esasları
(mevzuatı)
Airep form of reporting
position and met in flight hava koşullarını rapor etmek (uçuşta esnasında)
airproximity
airmiss havada uçakların birbirine çok
yaklaşması
AIZ aerodrom information zone havalanı
bilgilendirme bölgesi
ALCM air lounched cruise missile havadan
atılan cruise füzesi
ALERFA alert phase of
search and rescue arama kurtarma çalısmasının alarm bölümü
Alpha angle of attack
hücüm açısı birimi
ALS aerodrom lighting sistem havalanı
aydınlatma ışıkları
alt altitude
irtifa deniz seviyesinden yükseklik altimetre QNH deyken ölçülen yükseklik
ALTN alternate uçuş planında inilecek
havalanı musait olmadığında gidilecek
yedek alan
Altimeter setting barometric
pressure reading altimetrenin milibar
yada hektopaskal
Veya inc/hg (usa)cisinden basınç okuyacak
şekilde ayarlanamsı (QNH VE QFE )
AM amplitude modilation bir çeşit radyo
yayım usulu
AME authorized medical examiner yetkili
doktor (uçuş lisansı alacak olanları)
AMRAAM advanced middle
range air to air missile geliştirilmiş havadan havaya orta menzilli füze
amsl
above mean sea level deniz seviyesinden yükseklik
ANR active noise reduction pilot
kulaklıklarında dış gürültüyü önleyen bir sitem
AoA angle of attack hücüm açısı uçağın uçuş
istikameti ile kanatların ön kenarlarının arasındaki açı
AOC air operator sertificate hava
taşımacılık ve işletmecilik belgesi
AOG aircraft on ground parça veya tamir
gerektiği için uçamayan yerde yatan uçkalr
AOPA aircraft owners and pilot association
uçak sahipleri ve pilotlar derneği
AP otopilot
Apr approach control yaklaşma kontrol
Apt airport havalanı
APU auxillary power unit yardımcı güç
ünitesi büyük yolcu uçakları ve jetlerinde bulunan küçük türbün motoru ana
motorları çalıştırmaya yarar ve yerde iken klimayı vs çalıştırır.
ARA advisory radyo area uçuş bilgilendirme
bölgesi
ARFOR area forecast
bölge meterolojik tahmini
ARM anti radiation missile radar tahrip
füzesi
ARP aerodrom referans point havaalını
referans noktası
AS altostratus bulutları
ASDA
accelerate stops distance available
hızlanıp durmaya yetecek pist uzunluğu var
ASI airspeed indicator hava hızıölçeri
uçağın havadaki hızını ölçen cihaz
ASM air to surface missile havadan yere
füze
Aspect ratio uçağın kanadının
inceliğini ve akıcılını nitelemeye yarayan ölçü-oran
ASR
altimeter setting region altimetre ayarlama bölgesi kontrolör tarafından
verilen bilgiler doğrultusunda
QNH
ayarı yapılması
ASRAAM advanced short
range air-to-air missile geliştirilmiş havadan havaya kısa menzilli füze
ASW anti submarin warfare denizaltı karşı
harbi
ATA actual time of arrival kesin varış
süresi
ATC
air traffic control hava trafik
kontrolü
ATCA
air traffic
kontrol asistanı hava trafik kontol assistanı
ATCC air traffic control center hava trafik
kontrol merkezi
ATCO air traffic control officer hava
trafik kontrol görevlisi
ATD actual time of departure kesin kalkış
süresi
ATIS automatic terminal information
service otomatik terminal bilgilendirme sevisi banda kaydedilmişi güncel
bilgileri yayınlar
ATLB air transport liscensing board hava
taşımacılığı tescil dairesi
ATM airspace and traffic menagement
havasahası ve trafik idaresi
ATPL airtransport pilot lisance hava
taşımacılığı pilot lisansı 20000 kg üstü uçakları kullanacaklar için gereklidir
ATS air traffic service hava trafik
hizmeti
ATSORA airtraffic
service outside regulated area kontrol dışı bölgede hava trafik hizmeti
ATZ areodrom traffic zone havaalanı
trafiği bölgesi bir hava alanının en uzun pistinin orta noktasından itibaren 2
yada 2,5 nm (4km) çapında ve yerden 2000 feet (600metre) yüksekliğe kadar
korunan alandır.
AUW all-up weight tam yüklü ağırlık
(uçalkklar için)
avgas aviation gasoline
uçak benzini pistonlu uçaklarda kullanılır oktan sayısı yüksektir
avtur aviation turbine
fuel kerosen turboprop ve jetlerde kullanılan uçak yakıtı
AWACS airborne warning
and control system havadan erken uyarı ve kontrol sistemi
AWG aural warning generator işitsel ikaz
cihazı
AWR airborne weather radar meteroloji
radarı
Awy airway hava yolu
base leg crosswind segment
off aredrom bir hava alanında rüzgar altı paterni ile son yaklaşma arasındaki
uçuş ayağıdır.
BBJ
boeing bussines jet boeing in özel iş jeti 737 bazlı
BBW
brake by wire pilot frenleme emrinin
tekerleklere hidrolik veya mekanik olarak değilde elektrik kablosu ile
iletilmesidir
bcn beacon işaret
verici
BCP break cloud procedure buluttan çıkış
prosedürü
BCPL basic commercial pilot licence temel
ticari pilot liansı
BFL balanced field lenght bir uçağın v1 hızında motor arızasına maruz kalsa
da 50 ft kadar tırmanabileceği
yeterlikte pist uzunluğudur
BFO
beat frequancy ossilator uçaklarda
kullanılan otomatik yön bulucularda gidilecek beaconu belirlemeye yarayan sesli
düzenek
bizjet
bussines jet özel iş jeti
BKN broken cloud (5 ten 7 oktaya kadar
olan bulut kalınlığı)
BOW
basic operating weight temel işletme
ağırlığı ekipmanlar yakıtı ve pilotu dahil yüksüz olarak
BRG
bearing
yöneliş bir uçağın yatay (ufki)
doğrultusu pusula derecesi le ifade edilir
B-RNAV basic area
navigation system Bir uçağın GPS VOR DME
olmadan uçuşun %95 inde artı eksi 5 nm
den daha fazla rotadan sapmadan seyrini tamamlayacak şekilde ekipmana
sahip olmasıdır
BRS ballistic recovery system hafif
uçaklarda hasar sonucu veya kontrol kaybında güvenli inişe imkan veren roket
sistemi
C
celsius veya compas derece veya pusula
değeri
CAA civil aviation authority civil
havacılık idaresi
CAS calibrated air speed düzeltilmiş hava
sürati yüksekliğe ve hava yoğunluna bağlı olarak değişiklik gösterir
CAT clear air turbulance açık hava
türbulansı
CAVOK ceiling and
visibility ok görüş uzaklığı ve tavan
net en az 5 km görüş alanı en az 5000 feet bulutsuz yağışsız sis fırtına vesaire
olmayan açık hava
CAVU ceiling and visibility unlimited görüş
uzaklığı ve tavan sınırsız. En az 10 km
görüş uzaklığına sahip gökyüzü de tamamen bulutsuz olması gerkmektedir
Cb cumulunimbus cloud (bulut)
CC cirrocumuus (bulutu) cloud
Cd
coefficient of drag sürtünme katsayısı
CDI course deviation indicator VOR
indicatöründeki düşey iğne. Seçilen VOR radayaline göre uçağın konumunu
gösterir
CDU control display unit control
göstergeleri tablosu
ceiling
height above ground below 20000 feet. Yerden
yükseklik 20000 fete kadarki katman (6000 metre) bir uçağın service ceilingi
servis tavanı denince 100ft/min den daha fazla tırmanamadan çıkabildiği
yükseklik anlaşılır.
CFD
computation fluid dinamik akışkan
dianmiğinin hesaplanması
CFI
chief flying instructor sorumlu uçuş öğretmeni
CFIT controled flight into terrain yere
doğru kontrollü uçuş
CFRP
carbon fibre reinforced plastik
carbonfiberle güçlendirimiş plastik
CG centre of graviti yerçekimi ağırlık
merkezi her uçağın cg si ağırlık merkezi farklıdır bu sınırları aşacak şekilde
uçağın yüklenmesi durumunda kontrol etmek zorlaşır ve tehlikeye girer
CH compass heading pusula istikameti
chord width of wing measured form leading to
trailing edge bir kanadın hücüm kenarından firar kenarına enlemesine
kesitindeki genişlik
CHT cylinder heat temperature bir veya
birden fazla silindir başı sıcaklığını olçen cihaz
CI cirrus cloud (bulutu)
circuit pattern around of
an aeredrom which aircraft fly alan turu bir hava alanında kullanımdaki
pistini referans alan sağa veya sola
doğru olabilen sanal dikdördgen şeklindeki uçuş yolu
CKD
complitely knocked down tamamen sökülmüş
bir uçağın başka bir bir yerde monte edilecek şekilde iyice sökülmesi
CI
coefficient of lift kaldırma katsayısı
clamped closed aerodrom hava trafiğine kapalı havaalanı
cld
cloud bulut
clean condition of
aircraft flaps and gear retracted havadaki bir uçağın flapları ve iniş
takımları içeri alınmış hali
clearance authorization as requested given by controller
uçuş kontrolöru tarafından pilota verilen musade (kalkış iniş taksi vb için )
CMATZ
combined air
traffic military zone birleşik askeri
hava trafik bölgesi
C of A certificate of
airworthiness uçuşa elverişlilik blgesi
C of E certificate of experiance deneyim
belgesi hususi pilotlara özel testlerden sonra 13 aylık süre ile
verilen belge
C of P centre of pressure kaldırma kuvvetinin uçağa
etki eden noktası
C of T certificate of
test sınav setifikası
COO chief operating officer baş işletme
görevlisi
CPL commercial pilot licence ticari pilot
lisansı
CR counter rotating genelllilke çift
motorlu uçaklarda tork etkisinin gidrmek içi motorların dönüş yönünün birbirine
zıt olacak şekilde ayarlanmasıdır
Critical altitude maximum
density altitude to maintain continious rated power pistonlu motorların
maksimum gücünü devamlı surette erebileceği son yükseklik sınırı
Critical engine the engine on
multi engine aircraft whose failur will affect safety control etc birden fazla
motorlu uçaklarda, bozulması durumnda
kontrolun zorlaşacğı ve tehlikeye gireceği motora denir
CRM
cocpite resource management kokpit
kaynaklarının idaesi
Crosswind
(leg) bir hava
alanında uçağı kalktıktan sonra döndüğü rügar altı öncesi uçuş ayağıdır.
CRP compulsory reporting point zorunlu
rapor verme noktası (uçuş esnasında pilotlar için)
CRS course uçağın gitmek istediği yatay
doğrultunun pusala derecesi ile ifadesi
CRT
cathod ray tube catod ışın tüpü
televizyon ekranları modern uçakların gösterge paneli
c/s callsign çağrı kodu
CS cirrostratus cloud (bulut)also
constant speed propeller sabit hızlı pervane anlamına da gelir
CTA control area kontrol bölgesi
CTP chief test pilot şef test pilotu
CTR control zone hava kontrol bölgesi
CU
cumulus cloud (bulut)
CVR cockpit voice recorder kokpit ses
kayıt cihazı
CW clok wise saat istikametinde
CZ
control zone kontrol bölgesi
DAAIS danger area
activity information service tehlike bölgesi aktivite bilgilindirme servisi
DAC danger area crossing service tehlike
bölgesi geçiş servisi
DADC
digital airdata computer system
dijital hava veri bilgisayar sistemi
dB decibel ses miktarı ölçü birimi
D&D distress
&diversion centre 24 hour listening service on VHF and UHV emergency
frequency and locate them 24 saat
bouynca UHF ve VHF bantlarındaki acil
durum çağrılarını dinleyip gerekli yardımı yönlendiren servis merkezi
deadstick descent and
landing without engine power motor gücü olmadan ve pervane dönmezken alçalma
ve iniş yapmak
DCT direct doğrudan
dead side opposite side of
an airfield circuit pattern yaklaşmakta olan uçakların iniş için havalanı
trafik yörüngesine girdikleri uçuş yolunun tam tersi istikamet
Decca hyperbolic area navigation system daha çok denizcilik amaçlı kullanılan kuzey
avrupada konuşlanmış bir dizi yer istasyonlarınca gönderilen sinyal alış
verişine göre çalışan seyrüsefer sistemi
density altitude pressure altitude
corrected for air temperature havasıcaklığı için kalibre edilen basınca göre
yükseklik
DERA defance evaluation and research agency
savunma değerlendirme ve geliştirme ajansı ingiltere de
DETRESFA
disstres phase of rescue arama kurtarma çalışmasının tehlikeli
endişeli anı
DF direction finding yön bulma havaalanı
servisleri tarafından sağlandığı gibi uçaktaki ekipmanlarca da sağlanır
DG directional gyro yönlü cayro ayrıca
DI
ye bakınız
DH decision height karar yüksekliği bir alana inişte pilotun
piste ne kadarlık bir alçalış oranı ile ineceğini pisti görüp göremediği inişi
yapıp yapmama pisti kaçırırsa inişten vazgeçme prosedürlerinin nasıl
uygulanacağına karar verilen yüksekliktir
DI
direction indicator yön
göstergesi uçağın manyetik istikametini gösteren bir cayro aleti pusuladaki
okuma hatalarından uzaktır, yalnız arada bir pusula ile senkronize edilmesi
gerekmektedir doğru bir yön tayini için
DME
distance measuring equipment mesafe ölçüm aleti yer ve hava kombinasyonlu
bir aygıttır yer istasyonlarından alınan sinyaller ile uçaktan yer istasyonuna
gönderilen sinyallerin hesaplamasını yaparak aradki farkı hesaplayarak mesafeyi
verir ayrıca yere göre uçağın hızını
ölçebildiği gibi tahmini varış süresini de gösterir.
Doppler the cange in
frequancy of light or radyo waves when source and receiver in motion sesin
ışığın yada radyo sinyallerinin başka bir ortam ve nisbi hareket halinde
oluşlarına bağlı olarak gelişen etki
downwind the segment of an
active runway flown resiprokal
rüzgaraltı, bir havalanında kullanılan pistin paralelinde pistin uçuş
istikametine ters uçuş dur
DP dev-point pusulanın sapma açısı
DR dead reckoning plotting position by
calculating speed course time and wind against last known position kör tahminle
yol bulma uçağın en son uçtuğu pozisyonu nazarı dikkate alarak hızı rüzgarı ve
istikameti de hesaba katarak o anda nerede bulunduğunu nereye doğru gitmekte
olduğunu bulmaktır (örneğin uçuşta kaybolmada başvurulan yöntemdir)
dry emty fuel yakıt tanklarının boş
olduğunu ifade eder tersi
wet dir
(dolu)
Duplex radio system
using seperate chanel for receiving and transmitting alıcı kanalı ayrı verici
kanalı ayri iki fekans kullanan radyo sistemi
DVOR doppler VHF omnidirectional range
ayrıntı içi
VOR a bakınız
Dropping zone for parachuting
etc. Paraşüt indirme, havadan yardım vs
için uçaktan mühimmat ve birlik bırakma yeri
EAA experimental aircraft association
deneysel (kendiyapım) uçak birliği
EADI electronic attitude director indicator
televizyon ekranlı durum göstergesi
EFIS
e de bakın
EAT estimated approach time tahmini
yaklaşma süresi
ECM electronic countermeasures electronik
karşı önlem
ECU electronik control unit elektronik
kontrol birimi
EDU elektronic display unir elektronik
gösterge ünitesi
EET
estimated elapsed time tahmini geçen
süre
EFAS electronic flash approac light system
elektronik flaş aydınlatmalı yaklaşma sistemi
EFATO engine failure at
take-off kalkışta motor arızası
EFIS
electronic flight instrument system
elektronik uçuş aleti sistemleri
günümüzde bir çok uçuş göstegelerinin yerini ekranlı elektronik göstergeler
almış adına cam kokpit denilen yeni bir tasarımın öncüsü olmuştur
EGT
exhaust gas temperature ekzoz gazı
sıcaklığı
EHSI electronic horizontal situation indicator electronik
ahaki durum belirteci HSI ye de
bakın
EICAS engine indicating
and crew alerting system yeni nesil yolcu uçaklarında bulunan tv tüplü
elektronik motor göstergeleri bir arıza durumunda personeli uyaran sistem
ELBA emergency locatation beacon
aircraft acil durum yer tesbiti yapan
işaretçi uçak
elev
elevation yükselme
elevon control surface
of tailles airkraft yatay kuruk stabilizesi olmayan delta kanatlı uçakların hem
elevator (kaldıraç) hemde aileron (kanatcık) görevi yapan kontrol yüzeyi
ELİNT electronic
inteligence elektronik haber alma
ELT
emergency locator transmitter acil
durum yer belirten verici cihaz uçağa monte edili bir çeşit radyo verici uçak
bir yer çarpmasıyla veya denize iniş yapması (ditching) durumunda aktive olur
ve arama kurtarma ekibine yerini bulması için sinyal gönderir
encoding altimeter bir çeşit electronik altimetre transponderle
hava trafik kontrolüne veri ileterek uçağın yüksekliğini bildirir
EROPS extended range
oprations uzatılmış menzil operasyonları
genellikle çift motorlu yolculuğun büyük bölümü su üzerinde geçen uçaklarla
ilgili deyim
est estimated
tahmini
ETA
estimated time of arrival tahmini varış
süresi
ETD estimated time of departure tahmini
kalkış süresi
ETE estimated time en route tahmini yolda
geçen süre
ETOPS extended range
twin engine operations çift motorlular
için uzatılmış menzil operasiyonları
Eurocontrol
avrupadaki hava
trafiğini düzenleme ve kontrol etmekle görevli 27 avrupa ülkesinin üye olduğu
merkezi Belçika ve Hollandada olan kuruluş
F fahrenheit ısı birimi
FAA federal havacılık idaresi amerikadaki sivil havacılık kuruluşu
FADEC full authority
digital engine control tam donanımlı bağımsız dijital motor kontrol ünitesi
FAF final approach fix aletli iniş için
yaklaşmaya başlanılan nokta
FAR federal aviation regulation federal hvacılık düzenlemesi mesela
FAR-23 denince azami kalkış ağırlığı
12500lb yaklaşık 6000 kg kadar olan uçaklar hakkındaki düzenleme ve tescil
kaideleri anlaşılır
FBL fly-by-light pilot kontrol kumanda emirlerinin mekanik
kablolar ile değilde fiber optik sistemlerle ilgili kumanda yüzeylerine
iletilmesidir
FBW fly-by-wire pilotun kumanda
emirleirinin konrol yüzeylerine mekanik bağlantı yerine elektrikle
iletilmesidir
FCL
flight crew licencing uçuş personeli
yetkilendirme
Fcst forecast hava tahmini
FDR flight data recorder uçuş veri
kaydedicisi kolay bulunsun göze görünsün diye turuncu renkte olmasına rağmen
adına karakutu denilen içinde uçağın uçuş parametrelerinin muhafaza edildiği
(yükseklik, hız, yönü vb gib)bir kaza sonrasında incelemek üzere
kaydedilen kutu
feather of a proppeler genellikle pervaneye ait bir
özellik kalkışta ve tırmanışta performans arttıracak şiekilde pervane açısının
değiştirilesi veya düz uçuşta sürat yapmak için gerekli ayarlamayı yapmaya
yarayan bir özellikle ayrıca motorlu glider larda pervane içeri katlanabilir
FEW few cloud az bulutlu 1-2 oktas
FF fuel flow yakıt akışı
FFPS free fall parachuting site serbet
düşme paraşütle atlama sahası
final final approach
son yaklaşma inişi son aşamasıdır ve piste yaklaşık 4 nm (7.2 km) kala dan itibaren
başlayan aşamadır
FIC flight information center uçuş danışma
danışma merkezi
FIR flight information region uçuş
bilgilendirme merkezi
FIS flight information sevice uçuş
bilgilendrirme servisi
FJ
fast jet hızlı jet (askeri)
FL flight level uçuş seviyesi standart
atmosfer basıncına ayarlanmış (1013.2 mb)altimeterenin göstediğ irtifa
değerinin foot cinsinden yüzdelik ifadesi yani FL 330 demek 330x100=33000 feet
demektir aynı şekilde 9000 feet FL90 olarak ifade edilir
flag
warning signal in certain flight
instrument bazı seyrüsefer aygıtlarında aletin yeterli doğrulukta çalışmadığını
veya yer istasyonundan alınan sinyallerin yeterli olmadığını belirten ikaz
işareti
flameout combustion
failure in a tirbune engine türbübünlü motorlarda motorun ateşleme arızası güç
kaybı ile neticelenen motor durması
flaperon control surface
acting as flaps and aileron hem flap hemde kanatçık olarak görev yapan kumanda
yüzeyi
flat rating tirbünlü yada
turboshaft motorlarda deniz seviyesinden yüksek irtifalara kadar sabit güç üretmesini sağlayacak şekilde
rolanti ve motor güç ayarlamsı
flicker
effect nausea ,vertigo
effect dönen pervanelerin günışığında yansıyan parlamalarına bakmak sonucu
oluşan baş dönmesi deniz tutması veya göz kamaşması etkisi
FLIR forward looking infrared ileri bakışlı
kızıl ötesi alıcı
FLPFM foot launched
powered flying machine motor takviyeli insan koşmasıyla, havalanan bir çeşit
paraşüt paramotor
flt flight uçuş
flutter unstable
oscillation of an aerofil surface in flight which can lead to catastrofic airframe
failure uçağın dış uçucu yüzeylerinde meydana gelen kararsız-rastgele
titreşimler (uçağın harabiyetine yol açabilir)
FM frequancy modulation birçeşit radyo
yayın sistemi
FMC flight menagement computer uçuş
yönetim bilgisayarı genellikle yolcu
uçaklarında bulunan gidilecek limanlar rotalar varış satleri vs gibi bilgilerin
bulunuğu otopilotla birlikte çalışan pilotun iş yükünü azaltan sistem
FMS flight mnagement system uçuş idare sistemi
FO first officer yardımcı pilot
FOB fuel on board uçağımda yakıt var(acil
iniş yapma durumunda yangın tehlikesine karşı geekli tedbirlerin alınacağını
hatırlatır)
FOD foreign object damage yabancı madde
hasarı
FPL filled flight plan uçuş planı
doldurulmuş
fpm
feet per minute dakikadaki feet (30.8 cm)sayısı tırmanma ve ya alçalma
oranı ölçüsü
free call atc statement
advising to pilot change frequancy when ready pilota istediği zaman frekans
değiştirebileceğini belirten kontrolör mesajı
FRTOL flight
radiotelephony operator licence uçuş telsiz kullanıcı belgesi her havacı için
gereklidir
FS
fractotratus cloud (bulutu)
ft feet (30.8 cm lik ölçü birimi)
FTO flying training organization uçuş
eğitim organizasyonu
FWF firewall forward ateş duvarı (motorla
kabini) ayıran bölme
g the accelaration force or gravity
ivmelenme kuvveti yada yerçekimi ivmesi yerde iken 0 dır. (+) veya (-) olabilir
uçak burunyukarı doğru halde bir daire (loop) çizerse + g oluşur sürati fazla ise g miktarı da artar
burun aşağı daire çizerse (-) g oluşur. uçakların + g kabiliyeti, – g den daha
fazladır
g-loc g induced loss of
conciousness g kuvvetinden kaynaklanan bilinç kaybı. Aşırı + g de gözler kararır ve baylma olur beynin kansız
kalması. aşırı – g de ise beyne ve gözlere aşırı kan dolar bu daha tehlikelidir
birincisinin geri dönüşü varken, bu ölümcül olabilmektedir en basiti göz
damarları çatlaması sonucu retinada hasar veya kalıcı körlük olabilmelktedir
GA general aviation genel havacılık
havayolu taşınmacılığı veya askeri havacılığın dışında kalan havacılıktır hoby
, özel iş jetleri paramotor vs gibi
GAMA general aviation manifacturer
association genel havacılık imalatçıları birliği
GAP
general aviation propulsion genel
havacılık itki gücü NASA tarafından organize edilen genel havacılık için yeni
motor dizayın ve teknolojileri geliştirme programı
GCA groun controlled approach yer
kontrollü yaklaşma pilota yerden precision approach radarından gelen bilgilerin
(azimut yükseklik vs ) iletilerek inişe yardımcı olunmasıdır askeri amaçlıdır
GFT general flying test pilot olacak
olanlara uygulana genel test tir
Glonass global orbiting
navigation satelite system rusya tarafından uzaya gönderilen yer koordinatları
bulmaya yarayan GPS sistemi amerikan navstar uyduları serisinin rusyadaki
karşılığı
GMT
greenwich mean time şimdi ise artık UTC oldu
gnd ground yer
go-around climb away from an
approaching runway inişi iptal et başka
sefer dene anlamına gelen söz
eskiden overshoot idi
GP glidepath uçağın süzülme yolu
gbh galons per hour saatte harcanan yakıt
miktarının galon(4.5 litre) ifadesi türbünlü uçaklar için libre/saat kullanılır
GPS global positioning sistem global yer
belirleme sistemi öncelikle askeri amaçla düzenlenen sonra tüm civil alanlara
açılan, uydular sayesinde yer yüzündeki bir noktanın koordinatlarının net
şekilde belirlenmesidir (15 cm askeri, civil içinse birkaç metre hassasiyet
yanılma payı var)
GPU ground power unit yerdeki güç ünitesi
GPWS ground prximity warning system yere
yaklaşım uyarı sistemi bir çeşit radar ile çalışan yere çarpma önleyici sistem
yere çok yaklaşıldığında çarpışmaya 15 saniye kala sesli uyarı veren sistem
bunun gelişmiş şekli olan Enhanced GPWS de ise yere 60 ve 30 saniye kala
aralıklarında uyaran, bunu electronik göstergede görüntüleyen ve uçağın 2000
feet çevresini tarayan modeli de mevcut
GRADU gradual tedrici
(meteroloji durum raporunda )
Green genellikle yolcu
uçakları için kullanılan deyim, uçabileck şekilde minumum aksesuar var ama
donatıları eksik döşemeler dış boya ilave göstergeler vs sonradan takılır
GS glideslope dikey iniş çizgisi aletli
iniş sisteminde göstergedeki dikey çizgi pisti belirleyen imleç
G/S groundspeed yer hızı uçağın yere göre
hızı
H24 yirmidört saat boyunca hizmet
H+ ...saat artı şukadar dakika
HAA historic aircraf association tarihi
uçak cemiyeti
half-milliyon 1:500.000 ölçekli
uçuş haritası
HAS hardened aircraft shelter
güçlendirilmiş uçak koruganı
Hdg heading baş istikameti uçağın burnunun
göstediği doğrultunun pusula derecesi
Heavy suffix indicating
that is large airliner telsiz konuşmaları sonuna eklenen uçağın büyük ve yakıt
yükü ile dolu olup ağır olduğunun ifade eder ardındaki uçakları da wake turbulance konusunda uyarır
hertz standart radyo
frekans birimi saniyedeki titreşim sayısı
HF high frquancy band yüksek frekans
bandı 3-30 Mhz arasında olup uzun mesafe haberleşmesinde kullanılır
Hg basınç olçü birimi civanın sembolü
HIAL high intensity approach lighting yüksek etkili iniş yaklaşma aydınlatması
HIGE hover in ground effect helikopterler
için yer etkisinde havada durma
IGE
ye de bakın
HIRF high intensity radiated fields yüksek
etkili elektromanyetik alan
HIRTA high inensity
radyo transmission area yoğun telsiz haberlşme alanı
HJ
sunrise to sunset gündoğumundan gün
batımına
HMD helmet mounted display kaska monteli
gösterge
hmr
homer HF veya VHF yön bulma istasyonu
HMR helikopter main rout helikopter ana
yolu
HN sunset to sunrise gün batımından gün
doğumuna
HOCAC
hands on throttle
and cyclic helikopterler için elller gazda ve kumanda kolunda uçaklar için ise HOTAS denir eller gaz kolu ve stick de
ergonomik kokpit dizaynıdır pilotun iş yükünü hafifletir askeri amaçlı dır
bilot elini kumanda kollarından ayırmadan telsiz habeleşmesini, hedef takibini,
füze kitleme ve ateşlemesini yapabilir
HOGE
hover out of
ground effect yer etkisi dışında havada asılı durma helikopterler için
holding pattern bir uçağın bir
sonra gelecek kontrolor emrine veya musadesine kadar mevcut yönünü ve
istikametini muhafaza ederek uçması
hot-and-high yüksek ve sıcak
yüksek rakımlı ve hava sıcaklığı yüksek yerde olan havaalanı tanımlalaması,
uçağın performansını kısıtlar kalkış için yerde koşma süresi uzar yakıt
tüketimi artar vs
hPa hectopascal hava basıncı ölçü birimi
milibara eşit
hrs
hours satleri
HRZ helikopter restricted zone helikoptere
sınırlı alan
HUD head up display baş üstü göstergesi uçaktaki göstergelerin
tüm bilgilerinin bir araya toplanıp projeksiyon sistemi ile ön cama
yansıtılması böylece pilot camadan dışarı bakarken göstergeleri takip edebilir.
asıl göstergeler ise
HDD head down display olarak adlandırılır
IAC instrument approach chart aletli
yaklaşma haritası
IAOPA
international
council of aircraft owners and pilot association uluslar arası uçak sahipleri ve
pilotlar derneği conseyi
IAP instrument approach procedures aletli
yaklaşma usulleri
IAS indicated airspeed bir uçağın hava
içindeki hızı. İrtifa, hava sıcaklığı pozisyon gibi etkenlere karşı
düzeltilmemiş hız göstergesinden okunan değerdir
TAS
a da bakın
IATA international air transport
association uluslar arası hava taşımacılığı birliği
ibn identification beacon kimlik
tanımlayıcı işretçi
i/c intercom dahili haberleşme
ICAO international civil aviation
organization uluslararası civil havacılık örgütü
ident morse code
seyrusefer cihazlarında yer istasyonu kimliğini belirten mors alfabesiyle
gönderilen sinyal ayrıca telsiz cihazındaki bir düğme basılınca uçağın yer
radarındaki yansıması görülür
IF instrument flying aletli uçuş
IFCS integrated flight control sistemi
IFF identification friend or foe dost veya
düşman tanımlama genellikle savaş uçaklarında özel bir sinyal göndererek dost
uçaklarca tanınmaya yarayan bir tür sinyal verici
IFR insrument flying rules aletli uçuş
kaideleri
IFRA in flight refuelling area havada yakıt
ikmali bölgesi (askeri)
IGE in ground effect helikoterler
için hemen altlarında bulunan yer
etkisinde oluş helikopterler altlarında
bir zemin varsa daha yüksek irtiflarda havada asılı durabilirler (hover) mesela
bir dağ silsilesi sırtı yada yamacı
IGS instrument guidence system aletli
klavuz sistemi
ILS
instrument landing system aletli iniş
sistemi havalanlarına her hava şartında inmeyi sağlar iki radyo sinyal hüzmesi
uçağın pisti kolaylıkla bulmasını sağlar bir glideslop düşey çizgi doğru alçalma
değerleri içinde kalmasını sağlar öbürü lokalizer oda sağa sola kaymadan pisti
ortalamayı sağlar
IMC instrument meterolojikal condition kötü
hava şartlrında aletlerle uçakbilmek
için gereken şartlar lisans
Inmarsat international
maritime satellite organisation uluslar arası denizcilik seyir uydu sistemi organizasyonu
INS
inertial navigation system bir
çeşit cayroscopik temele dayanan
seyrüsefer sistemi uçağın hızını yönün ve pozisynunu hesap ederek o anki
konumunu enlem ve boylamını büyük bir hassasiyetle tesbit edebilir büyük yolcu
uçakları ve askeri jetlerde vardır
IR instrument rating aletli uçuş yetkisi
ISA international standar atmosfer 1013.2 milibar hava basıncına ve 15 celsius derece hava
sıcaklığına standart atmosfer denir uçakların performansları standart amosfere
göredir bu şartların değişmesi hava sıcaklığının artması durumunda performans
figürleri değişi8olumsuz yönde etkilenir)
ITT
inter turbine temperature türbün içi
sıcaklık
IVSI
instantaneous vertikal speed indicator
anlık dikey hız göstergesi varyometre
JAA joint aviation authorities merkezi
Hollanda da bulunan pan-european 27 üye devletin ortak girişim olan avrupa
havacılık idaresi
JAR joint aviation requirements yukardaki
örgütün mevzuatı
JATO/RATO
jet/roket assisted take off jet
veya roket yardımı ile kalkış genellikle ağır askeri nakliye uçaklarında kalkış mesafesi kısaltmak için monte edilmiş destek
Jeppesen amerikada gelişen
ve tüm dünyanın kullandığı tüm havalimanlarının yaklaşama ve iniş krokilerinin
bulunduğu uçuş kartları
kHz
kilohertz radyofrekansının saniyedeki
titreşim sayısı birimi Hertzin 1000 misli
KIAS knots indicated airspeed hava
süratinin knot cinsinden ifadesi
kN kiloNewton motor itiş gücü birimi 1
kN=22484 lb/st
knot
(kt) saatte bir
deniz mili (nm) değerinde havacılık hız
birimi 1 knot 1.8 km /saate eşittir
uçağın hızı
söylenirken şu kadar knot (nat okunur)denir. saatte ..şu kadar knot denmez
kW kilowatt güç birirmi 1 kW=1.341 hp
lat
latitude enlem
LCD liquid cristal display sıvı kristal
gösterge dijital ekran
LCZ
lokalizer aletli inişte bistin yerini
gösteren radyo sinyal yayıcısı
LF low frequancy 30 ile 300 kHz arasındaki
telsiz bandı
LFA low flying area alçaktan uçuş bölgesi
askeri uçaklar için
LOC localizer
locator yer belirleyici aletli inişte son yaklaşamayı yapmayı
sağlayan non-directional radyo vericisi
LOM locator outer marker locatorun dış
belirten işaret
lon longitude
boylam
LORAN long range low
frequency hiperbolic radiyo navigation yer istasyonlarından göderilen radyo
sinyallerinin geliş zamanlarındaki farkları ölçerek mesafe ve yön tayini yapan
bir çeşit seyir sistemi 100-110 kHz bandında çalışır ve 600-1500 nm menzili
vardır
Mag
magnetik manyetik
m/s mete bölü saniye uçaklarda tırmanma
hızı ölçüsü
Mach number mach (mak)sayısı
doğru hava hızı oranı, 1 Mach deniz seviyesinde ses hızına eşittir standart
atmesfer şartlarında (ısa) saniyede 1100 feet (330m) veya saate 760 mil (1100
km/saat) dir
MATZ
military aerodrom trffic zone askeri havalanları üstünde 3000 feet e kadar yüksekliğe ve yerde de havaalını 5 nm
çevresindeki uçuşa sınırlı alandır
Mayday uluslar arası
havacılık yardım çağrısı peşpeşe 3 kez hızlıca tekrar ederek söylenir ve acil
yardım yapılmasını zorunlu kılan çağrıdır fransızca m’aidez=bana yardım ediniz
den gelir
MDA minimum descent altitude pisti görmeden visual referans olmadan son
yaklaşmada bir uçağın alçalabileceği
minimum yüksekliktir burdan aşağı alçalınmaz
MDH minimum descent hight asgari alçalış
yüksekliği. pist için yeterli görüş yoksa alçalmaya başlanılmaması gereken
seviye
ME multi engine birden fazla motorlu uçak
Met
meteroloji
MF medium frequency 300-3000 kHz
arasındaki radyo frekansları
MFD multi function display çok fonksiyonlu
gösterge meteroloji radarından hava durum bilgisinden tutun da haritalar, uçuş
göstergeleri motor kontrol göstergelerine kadar kombine edilmiş bir çeşit tv ekranlı gösterge paneli
MH
magnetic heading manyetik pusula yönü
minimums
uçuşun belirli aşamasındaki(kalkış, aletli iniş
vs)hava durumu uygunluk şartları gereksinimi
mkr marker beacon aletli imiş sisteminin
bir parçası 75 MHZ bandını kullanan eliptik veya fan şekline yere dikey
doğrultuda sinyal gönderen glideslop (süzülüş)
çizgisi boyunca belirli noktaları belirleyen sistem
MM ve
OM ye de bakın
MLS microwave landing system eski ILS sisstemi yerine geçmesi öngörülen
yeni ve hassas aletli iniş sistemi
MLU
mid-life update askeri veya yolcu
uçaklarında faydalı ömür ortalarında servis ve kaabiliyetleri arttırmak, ömrünü
uzatmak amacı ile yeni ilaveler, bakım
ve güçlendirmeler yapılması
MLW maximum landing weight azami iniş
ağırlığı bir uçağın inmeden önce yakması veya boşaltması gereken (jettison)
yakın miktarının üzerindeki ağırlığa sahip olması
MM middle marker orta işaretçi İLS
sisteminde glideslopta karar yüksekliği desicion pointi belirleyen işaret
sistemi
Mmo
maximum operating mach number uçağın
azami işletme süratinin mach cisinden ifadesi
Mode A bir çeşit verici,
uçağın kimliğini tesbit eder
Mode C uçağın kimliğinin
yanında irtifasını da tesbit eden verici (transponder)
Mode S yukardaki A ve C
modlarının sahip olduklarının yanında dijital
integrasyon yeteneğine sahip
transponder
mogas
mobile gas araç
benzini bazı uçak motorlarında kullanma müsadesi vardır
MPA
man powered aircraft insan gücü ile
uçan hava araçları
MRW maximum ramp weight bir uçağın kalkabileceği
azami ağırlıktan daha fazlası pist başına gidene kadar ve kalkış izni alana
kadar geçen beklemede yakabileceği ağırlık faslası
mps metre/saniye tırmanma ölçüsü birirmi
MSA minimum safe altitude asgari emniyet
irtifası
msl mean sea level deniz yüzeyinden
yükseklik
MTOW
maximum take-off weight azami
kalkış ağırlığı bir uçağın yakıt ve
istiab edebileceği yükle birlikte sertifikasında belirtilen kalkış ağırlığı
navaid navigational aid
seyrü sefer yardımı
NDB non directional beacon uçağın ADF si tarafından alınan düşük
frekanstan mors kodu ile birlikte yayın yapan
radyo vericisi yön bulmaya yarar
nM nauical miles deniz mili 1nM=1800
metre
NOE nap of earth genellikle askeri
uçaklarda yeryüzü kıvramlarını takip ederek görülmeden uçmak
NOTAM
notice to airman
sivili havacılık otoriteleri tarafından yayınlanan yenilik veya değişiklikleri
içeren (trafiğie kapalı alan uçuş yolları vs) bildiri
NOTAR no tail rotor mc
donnel douglas patentli buluş kuyruk pervanesi olmayan helikopter onun yerine
kuyruk uzantısı içinde dönen fan bulunur bunun oluşturduğu hava akımı kuyruk
yanından dışarı atılarak anti tork effekti sağlanır
NS nimbrostratus cloud
NTSB
national transport
safety board ulusal taşımacılık ve emniyet dairesi (amerikan)
NVG night
vizion gogle gece görüş başlığı
OAT outside air temperature dış ortam hava
sıcaklığı
OBI
omni bearing indicator çok yönlü gösterge
OBOGS on board oxygen
genarating system askeri uçaklarda oksijen üreten sistem
obst obstruction engel
OCA obstacle clearence altitude engel aşma
yüksekliği
OGE out of ground effect yer etkisinde
olmamak helikopterler için.
IGE ye bakın
okta
gökyüzünün bulutla kapalılık derecesi 1 0kta =
gökyüzünün sekizde biri bulutla kaplı demektir (latincede okta=8)
OM outer marker
ILS sisteminde glideslop
ile localiserin kesiştiği yere yerleştirilen işaretleyici
Omega yüksek doğruluk–düşük frekanslı uzun mesafe seyir sistemi yardımcıları tüm dünyada sekiz yere konuşlandırılmış yer istasyonları sayesinde askeri ve sivil yolcu uçaklarının
kıtalar arası uçuşta yön bulmalarına yarar
overcast tamamamen bulutla
kaplı gökyüzü, 8 oktas bulut
P1 pilot in command uçağı o anda idare eden
(kullanan) pilot
P2
co pilot yardımcı pilot
Pan
uluslar arası acil durum çağrı sinyali
PAPI precision approach path indicator
hassas iniş yolu belirteci havalanı pist başlarına konmuş görerek uçuşta inişi
kolaylaştıran bir dizi ışıklı işretçiler
PAR precision approach radar hassas
yaklaşama radarı birincil radar ekipmanı son yaklaşmadaki uçakların yükseklik
hızı ve yolunu takip ederek onları inişe getiren sistem
pax
passengers yolcular
permit to fly uçuş musadesi
eski uçağın replikaları restoreleri ve evde yapılanlar için verilen uçabilirlik
izin belgesi
PF pilot flying birden fazla pilotlu
uçaklarda uçağı o anda kullanan pilot
PFD primary flight display birincil temel
uçuş ggöstergeleri
PIC pilot in command uçağın o anda
kullanan pilot
PIO pilot induced oscilation aşırı kumanda
uygulaması sonucu düz uçuşta meydana gelen dalgalanma ve salınımlar
PLN flight plan uçuş planı
PMS performance menagement sysytem güç
denetim sistemi
PNF pilot non flying çok pilotlu uçaklarda
uçağı o anda kullanmayan pilot
POB persons on board uçakta yolcu var
anlamında
POH pilots operating handbook uçağın
kullanım klavuzu
PPL privat pilot licence hususi pilot
lisansı PPL (H) helikopterler için PPL (microlight )
PPO
prior permition only sadece önceden
izin alınarak inilen havalanları
Procedure turn aletli inişte
uçağın son yaklaşamaya girmesi için gidiş istikametinin zıddına döndüğü safha
psi
pound per square inch basınç birimi
PTT press to talk /transmitt kontrol kolu
üzerinde bulunan tesiz haberleşemsini sağlayan mikrofon düğmesi
Purple airspace
karaliyet ailesinin uçuşu için notamlanan özel hava sahası (ingiltere)
QFI qualified flying instructor yetkili
uçuş öğetmeni
QDM magnetic heading to a direction
finding station yön bulma istasyonuna doğru yönelinen manyetik
istikamet
QDR
magnetik bearing from the sation yer
istasyonundan geri dönüşte istikamet
QFE
atmosferic pressure at aerodrom havalanı
bölgesinde hava basıncı
QNE 1013.2 milibara ayarlı altimetre
QNH havalanı dışında kalan bölgede deniz
seviyesinden yükseklik yerel metereoloji istasyon verilerine göre
ayarlanır
QUJ
true bearing gerçek istikamet
R&D research and
development araştırma geliştirme (ar-ge)
rabbit lights havalında yanıp
sönen ışıklar
RAM
radar absorbent materiyal radar
sinayallerini emici madde
RAS rectified airspeed düzeltilmiş hava
sürati dış ortam sıcaklık istikamet vs açısından göstergedeki hızın yukardaki
şartlar göz onüne bulundurularak gerçek hızın bulunmasıdır
RASA radar advisory servis area radarla
kontrol edilen hava sahası uçk trafiğini güvenli şekilde yönlendrilmesi
RAT ram air turbine uçağın elektrik
sistemlerinde arıza meydana geldiğinde aşağı salınarak hava akımının geçişinden elektrik elde eden
sistem
Rate 1 turn birinci derece
dönüş saniyede 3 derecelik dönüş ifa edecek şekilde yatış dakikda 180 derece
Rating pilot lisansına
yeni yetkiler eklemek gece uçuş veya aletli uçuş yeteneği gibi
RCL runway centre line pistin orta çizgisi
RH relative humidity nisbi nem
RMI
radio magnetic indicator DI, VOR ve ADF ile conbine şekilde çalışan yer
istasyonuna yönü ve uçağın doğrultusunu göstern seyrüsefer yardımcı cihazı
RNAV aea navigation birçeşit compüter destekli radyo navigasyon sistemi
RON remain overnight gece boyunca kalmak
uçmamak
RP reporting point rapor verme noktası
RPS regional pressure settings bölgesel
altimetre basınç ayarlamaları
RPV remotely piloted vehicle uzaktan
kumandalı hava araçları
RT
radio telephony telsiz haberleşmesi
RTO rejected take-off kalkıştan vazgeçme
RVR
runvay visual range pistte görüş mesafesi
RVSM
reduced vertical
seperation minimums 'dikey ayırmanın, FL290
ile FL410 arasında 1000' indirilmesi
RW runway pist
RWR radar warning receiver radar uyarı
alıcısı askeri uçaklarda tehdit algılama sistemi radar güdümlü füze
algılayıcısı
Rx receiver radyo alıcısı
SAM surface to air missile yerden havaya
füze
SAR
search and rescue arama ve kurtarma
Sarsat
sattelite aided
tracking sistem uydu destekli takip sistemi
SAS stability augmentation system
stabiliti güçlendirme sistemi helkikopter ve uçaklarda stabiliteyi kararlı
uçuşu kolaylaştıran bir çeşit uçuş kontrol kumanda sistemi
SBW
steer by wire kablo ile dümen kontrolü
uçağın ön tekerleklerinin istikamet kontrolü (direksiyonu) mekanik değil
elektrik kablosu ile göndrilmesidir
SC stratocumulus cloud (bulutu)
SCT scattered cloud parçalı bulutlu 3-4
okta bulut
Selcal sellective call
özel çağrı genellikle kıtalar arası uçan büyük uçaklarda ışıklı veya sesli uyarı
gönderebilen bir haberlşeme ikaz sistemi
Short final piste 2 nm den az
kalan bir uçağın yaptığı telsiz anonsu
shp shaft hourse power türbünlü uçaklarda
güç birirmi
SIGMET
hava durumunun
kötüleşeceği uyarısı
SKC sky clear hava açık
sl
sea level deniz seviyesi
SLAR sideways looking airborne radar yana
bakışlı uçaktaki radar
SLMG
self lounching
motor glider başka bir uçağın çekmesine gerek kalmadan kendi motor gücü ile
havalanan motorlu planör
SMOH
since major overhoul son temel bakım ve motor
indirmeden bu yana (geçen uçuş saati)
sm
statute mile kara mili 1600 metrelik uzunluk
birirmi
socked-in
trafiğe kapalı
havalanı
SOP
standard operating procedure standart
işletme yöntemi
Squawk tranasponderle
önceden belirlenmiş kod göndermek
SSR
ye
de bakın
SR-SS sunrise to sunset
gündoğumundan gün batımına
SSBJ
supersonic bussines jet sesten hızlı
iş jeti
SSR
secondary surveillence radar yerde
konuşlandırılmış ve uçağın kimliğini sorgulayan bir radar uçaktaki transponder
ile uyumlu çalışır
ST stratus cloud (bulutu)
stall
süratsiz kalma
kanat üzerindeki hava akımını bozulması
STAR standar terminal arrival route havalanı terminale ulaşma yolu
STOL short take –off and landing kısa
mesafede iniş ve kalkış
STOVL short take-off
and verticl landing kısa mesafede kalkış ve dikine iniş
STP standart temperature and pressure 15
derece ve 1013.2 mbar
SVFR
special visual
flight rules özel görerek uçuş kaideleri
VFR a da bakın
T true doğru
TA transition altitude IFR trafiğinin
flight levels kullanması gereken yükseklik
TACAN tactical air navigation system UHF frekansından sinyal gönderen ve
devamlı surette uçağın seçilen istasyona göre mesafesini ve doğrultusunu hassas
bir şekilde veren seyrüsefer yardımcısı. esasen askeri uçaklar için
geliştirilmiş olsada uygun
DMF mesafe tayin edici ekipmana sahip sivil
uçaklarca da kullanılabilir
TAF terminal aerodrom forecast of weather
terminal hava tahmin
TAS true airspeed dış hava sıcaklığı ve irtifaya göre
düzeltilmiş hava sürati
T&S turn and slip
indicator dönüş ve kayma göstergesi
TBO time between overhouls uçak üreticilerinin motor yenileme için
tavsiye ettikleri motor ömrü süresi saat olarak
TBW
throtle by-wire elektrik kontrollü gaz kolu
TCAS traffic allert and collusion avoidence
sistem trafik uyarı ve çarpışma önleyici sistem yer radarından bağımsız uçağa
monte edili radar sistemi ile çalışan bir sistem iki tipi vardır TCAS-1 sadece
trafik yakınlaşma uyarısında bulunur ama ne tarafa manevra yapılması
gerektiğini söylemez TCAS-2 ise uyarıda bulunduğu gibi sakınma reaksiyonunun
ne yöne olması gerektiğini de tavsiye eder
TGT turbine gas temperature türbün gaz
sıcaklığı
TH true heading gerçek istikamet
THR
treshold pistin başlangıç kısmı eşik
TIT turbine inlet temperature türbün ağzı
girişi sıcaklığı
TL transition level flight levele geçiş
aşamasıın en alt sınırı
TMA
terminal control area (bölgesi)
T/O take off kalkış
TODA take off distance availible kalkış
için yeterli mesafe var (pistler için)
TODR
take- off distance
required yeterli kalkış mesafesi gerekli
T/R thrust reversers motorun itki gücünü
ters çeviren kapaklar. böylce güç ileri yönelir ve uçak indikten sonra pistte
daha kısa mesafede durur
track iz bir uçağın
yere göre izlediği gerçek yol
transponder radyo
vericisi-alıcısı
TT
true track gerçek uçuş yolu
TTAF/E total time
airframe/engine toplam motor ömrü ve gövde uçuş saati
TTSN total time since new uçak ilk alındığından
beri toplam uçuş saati süresi
TVOR terminal VOR havalanlarında yaklaşmaya yardımcı olan düşük güçte bir yer VOR istasyonu
TWR
tower kule
TWY taxiway taksi yolu terminalden piste
giden yol
tx
transmitter
UAV unmanned aerial vehicle insansız hava
aracı
UCAV
unmanned combat aerial vehicle
insansız savaş hava aracı
UDF
UHF direction finding UHF yön bulucu
UHF ultra high frquency 300-3000 MHz
bandındaki radyo frekansları
UNL unlimited sınırsız
UTC universal time co-ordinated artık GMT yerine kullanılan zaman dilimi
Zulu ya da bakın
V-speeds uçaklarda kullanılan V hızı çeşitleri
V1 desicion speed kalkıştan vazgeçme karar hızı v1 e kadar
kalkıştan vazgeçilebilir ama v1 hızı geçildikten sonra kalkış gerçekleştirilmelidir
yoksa durmak için yeterli pist mesafesi kalmamaktadır
Va design maneuvering speed bir uçağın
(gövdeye hasar vermeden) aşırı manevra kaldırabileceği hız
sınırıdır
Vfe flap indirme azami hızı bu hızdan
sonra flaplar toplanmalı hız göstergesindeki beyaz bölgenin sonudur
Vle tekerlekler açılmış halde
yapılabilecek maximum hızdır
Vmc
minumum control hızı iki motorlu
uçakların bir motorları durduğunda manevera yapabilmeleri için muhafaza etmesi
gereken asgari hız sınırı
Vmo maximum operasiyon hızı
Vne velocity never exceed asla geçilmemesi
gereken sürat göstergedeki kırmızı bölge
Vno normal kullanım hızı gövdeye zarar
vermeden yapılacak son hız göstergedeki yeşil bölgenin sonu
Vr
velocity rotate kalkış için burnu
kaldırmaya başlama sürati
Vso azami kalkış ağırlında tekerlekler açık flaplar indirilmiş halde
iken stall hızı
Vx tüm maotorların tam güçte en iyi
tırmanma açısı
Vxse
motor
arıszasında en iyi tırmanma açısı
Vy en iyi tırmanma oranı
Vyse
motorlar
çalışmazken en iyi tırmanma oranı göstergedeki mavi alan
VAD
visual approach and departure chart
görerek yaklaşama ve kalkış haritaları
VAL visual approach and landing
chart görerek yaklaşma ve iniş kartları
Var
variation pusula sapması
VASIS
visual approach
slope indicator sistem piste inişi kolaylaştıran ve görerek iniş için
hazırlanmış renkli ışıklar sistemi
VDF
very high fequency direction finding
çok yüksek frekanslı yön bulma
VFR visual flight rules görerek uçuş
kaideleri
VHF very high frquency 30-300 MHz
bandındaki radyo ferkansları
vis visibility görüş uzaklığı
VLA very light aircraft çok hafif uçak
VMC visual meterological condition görerek
uçmak için gerekli hava durumu şartları 5 millik görüş uzaklığı buluttan 1000
feet dikey uzaklık (300metre) 1 nm (1800 metre) yatay uzaklıkta olacak şekilde
uçuş şartlarının bulunmasıdır
Vnav
vertical navigation
VOR very high frequency omnidirectional
range 108-118 MHz bandında çalışan radyo navigasyon sistemi yerdeki vor
istasyonu iki fazlı 360 dercelik açıyla sinyal göderir uçaktaki alıcı da pilota
yönü ve radyali belrtir
VORTAC
VOR
ile TACAN bileşimi
vortex girdap uçakların
arkasında bıraktıkları karşık dağınık etkili hava kütlesi
VP variable pitch bazı pervaneli
uçaklarda uçuş esnasında pervane açısını
ayarlama sistemi
VRP
visual reporting point VFR de uçan
uçakların geçtiklerinde rapor etmeleri gereken yer işaretleri
VSI vertical speed indicator tırmanma ve
alçalma miktarını gösteren birincil uçuş göstergelerinden biri
V/STOL
vertical/short take-off and landing
dikine/kısamesafede kalkış ve iniş
VTOL vertical take-off and landing dikine
kalkış ve iniş
WAC world aeronautical chart 1:1000000 ölçüsünde
wake
turbulance bir uçağın uçuş
esnasında ardında bıraktığı darmadağın aşağı
batan hava kütlesi, büyük uçakların arkasında bıraktıkları bu vortexler 3
dakika kadar sürmekte dağılmadan buralara giren küçük uçklar hafif kontrol
kaybından düşmeye varan neticelerle
karşılaşabilirler
eskiden bunu
pervanenin yaptığı sanılıyordu ama jetler çıktıktan sonra da devam etmesi bunun pervaneye bağlı
değil her uçağın arkasında kalan ve
ciddi tehlikeleri olan bir şey olduğu görüldü
WAT
weight and temperature ağırlık ve
sıcaklık
wet
yakıtla dolu anlamına gelir uçak kiralarken yakıt dahil anlamındadır
karşıtı
dry
wfu withdrawn from use kullanımdan
kaldırılmış
windshear rüzgar yönü ve
şiddetinde yerel olarak meydana gelen ani değişim genellikle yere yakın olurlar kalkış ve
inişte uçkları ters anında yakalarsa ani hız kaybına ve düşüşe yol açabilirler
WP waypoint yol güzergah noktası
W/V
wind velocity
Wx
weather hava durumu
XC cross country 90 milden fazla mesafeye
uçmak (genelde hafif GA uçklarda)
xmsn transmission ileti radyo yayını
xpdr transponder radyo vericisi
zero-timed bir uçak motorunu
yenilemek sıfırlamak
Zulu dünyada
tüm uçuşlarda kullanılan zaman standardı eskiden GMT idi şimdi ise
co-ordinated universal time
UTC
|